ไบโอพลาสติก รู้จักพลาสติกย่อยสลายได้

การใช้ พลาสติก เป็นสิ่งคุ้นเคย โดยเฉพาะพลาสติกที่ใช้เพียงครั้งเดียวแล้วทิ้ง อาจทำให้ผู้ผลิตและผู้ใช้ลืมคิดถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมในระยะยาว สิ่งนี้กำลังเป็นปัญหาที่ผู้คนทั่วโลกกำลังสนใจและตระหนักต่อมากขึ้น เพื่อแก้ไขปัญหานี้ มีการคิดค้นและพัฒนานวัตกรรมที่เรียกว่า ‘ไบโอพลาสติก‘ ขึ้นมา โดยไบโอพลาสติกเป็นวัสดุที่มีต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น และมีประโยชน์อย่างมากเช่นกัน ต้องมาดูกันว่าไบโอพลาสติกคืออะไร และมีประโยชน์อย่างไรบ้าง ลองไปดูพร้อมกันค่ะ

ทำความรู้จักไบโอพลาสติก คืออะไร ?

พลาสติกชีวภาพ หมายถึง พลาสติกที่สามารถย่อยสลายได้เมื่อถูกทิ้งไว้ในสภาพแวดล้อมธรรมชาติ เนื่องจากวัสดุที่ใช้ในการผลิตมาจากธรรมชาติ เช่น พืช แป้ง โปรตีนจากถั่ว ข้าวโพด ข้าวสาลี มันฝรั่ง และมันสำปะหลัง มีการทำให้มีตลาดพิเศษในราคาที่เข้าถึงง่าย การใช้พลาสติกชีวภาพในการผลิตบรรจุภัณฑ์จะช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

เนื่องจากมีความสามารถในการย่อยสลายซึ่งทำให้มีปริมาณขยะน้อยลง นอกจากนี้ พลาสติกชีวภาพสามารถแบ่งออกเป็น 3 กลุ่มได้แก่ พลาสติก Biobased ที่ไม่สามารถย่อยสลายได้ทางชีวภาพ พลาสติกชีวภาพที่สามารถย่อยสลายได้ทางชีวภาพ และพลาสติกที่ผลิตจากน้ำมัน ซึ่งสามารถย่อยสลายได้ในสภาพแวดล้อมชีวภาพได้ การใช้ เทคโนโลยีในอนาคต เป็นสิ่งที่สำคัญเพื่อสร้างโลกที่มีความยั่งยืนและสะดวกสบายยิ่งขึ้น เช่น การพัฒนาเทคโนโลยีที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมและมนุษย์ เพื่อสร้างชีวิตที่ดีและยั่งยืนในอนาคต

Bioplastics แบ่งเป็นกี่ประเภท

การจัดกลุ่มของวัสดุชนิด Bioplastics สามารถแบ่งออกเป็นกลุ่มหลัก ๆ ได้ 3 กลุ่ม ดังนี้

• พลาสติก Biobased หรือ Partly biobased ซึ่งไม่สามารถถูกย่อยสลายทางชีวภาพได้ (non-biodegradable plastics) เช่นเดียวกับพลาสติกชนิด polyethylene (PE), polypropylene (PP), และ Polyethylene Terephthalate (PET)
• พลาสติกที่มีคุณสมบัติทั้ง Biobased และ Biodegradable ซึ่งสามารถถูกย่อยสลายทางชีวภาพได้ (Biobased & Biodegradable plastics) เช่นเดียวกับพลาสติกชนิด poly(lactic acid) (PLA), Polyhydroxyalkanoates (PHA), และ Poly(butylene succinate) (PBS)
• พลาสติกที่มาจากแหล่งชีวภาพ (Fossil resources) และสามารถถูกย่อยสลายทางชีวภาพได้ ตัวอย่างเช่น Polybutylate adipate terephthalate (PBAT)

ข้อดีของไบโอพลาสติก

• สลายตัวได้ทางชีวภาพ 100%

การย่อยสลายของวัสดุ ไบโอพลาสติก เป็นเรื่องที่สามารถเกิดขึ้นได้ด้วยกระบวนการชีวภาพ โดยอาจเกิดจากการเผาไหม้หรือกระบวนการธรรมชาติอื่น ๆ เมื่อวัสดุไบโอพลาสติกถูกทิ้งและอยู่ในสภาวะที่เหมาะสม จะทำให้เกิดเชื้อแบคทีเรียและเอนไซม์ต่าง ๆ ซึ่งจะช่วยย่อยสลายวัสดุไบโอพลาสติกได้ ผลลัพธ์ที่ได้จากการย่อยสลายนั้นคือ น้ำมวลชีวภาพ ก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ และก๊าซมีเทน ซึ่งสามารถใช้ประโยชน์ในดินหรือกองปุ๋ยหมักได้โดยไม่ทิ้งสารตกค้างต่อสิ่งแวดล้อม การย่อยสลายของวัสดุไบโอพลาสติกมีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของพืชด้วยลักษณะนี้

• ไม่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม

คุณสมบัติเด่นอีกอย่างของ ไบโอพลาสติก คือ การไม่สร้างสารตกค้างที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อม และช่วยลดปริมาณก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ในกระบวนการผลิตด้วย เมื่อเปรียบเทียบกับการผลิตพลาสติกปิโตรเลียม จะพบว่าการผลิตไบโอพลาสติกมักไม่มีการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เป็นจำนวนมากเหมือนกัน ซึ่งเป็นปัญหาใหญ่ที่ส่งผลต่อโลกและสิ่งแวดล้อม ดังนั้น ไบโอพลาสติกมีบทบาทที่สำคัญในการแก้ไขปัญหาเหล่านี้อย่างเห็นได้ชัดเจน และช่วยเสริมสร้างความยั่งยืนให้กับสิ่งแวดล้อมอีกด้วย

• เป็นมิตรต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม

การใช้พลาสติกปิโตรเลียมหรือพลาสติกทั่วไปอาจมีผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งมีชีวิตอื่น ๆ เนื่องจากมีสารโพลิเมอร์ โมโนเมอร์ หรือสารแต่งเติมที่อาจเป็นอันตรายต่อร่างกาย เช่น ระบบหายใจ ระบบย่อยอาหาร หรือระบบผิวหนัง ในขณะที่ไบโอพลาสติกมีส่วนประกอบที่มาจากพืชและวัสดุธรรมชาติ 100% ซึ่งช่วยเพิ่มความมั่นใจให้กับผู้บริโภคได้มากขึ้น ปรากฏการณ์ทางอุตุนิยมวิทยาที่เกิดขึ้นในมหาสมุทรแปซิฟิก ปรากฏการณ์ เอลนีโญ ลานีญา ซึ่งมีผลกระทบต่อสภาพภูมิอากาศของโลก

• ใช้งานได้ในหลากหลายอุตสาหกรรม 

ในปัจจุบันวัสดุไบโอพลาสติกยังมีความสำคัญอย่างมากในหลากหลายอุตสาหกรรม เช่น อุตสาหกรรมการผลิต ด้านบรรจุภัณฑ์ ด้านการแพทย์ อุตสาหกรรมยานยนต์ และอุตสาหกรรมการเกษตร เหล่านี้ได้เริ่มใช้เทคโนโลยีไบโอพลาสติกเพื่อพัฒนาผลิตภัณฑ์ต่าง ๆ ซึ่งมีประโยชน์และมีมูลค่าเพิ่มสูงขึ้น ทำให้ธุรกิจมีกลยุทธ์ทางการตลาดที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น

Bioplastic (พลาสติกชีวภาพ) ผลิตจากอะไร

• ข้าวโพด เป็นธัญพืชที่มีประโยชน์มากมาย นอกจากนำมาต้มรับประทานแล้ว ข้าวโพดยังเป็นส่วนประกอบสำคัญในการผลิตพลาสติกจากธรรมชาติอีกด้วย
• มันสำปะหลัง มีบทบาทสำคัญในการผลิตพลาสติกทางชีวภาพ โดยทำให้พลาสติกมีความยืดหยุ่นและเหนียวมากขึ้น จึงถือเป็นส่วนประกอบหลักในการผลิต
• อ้อย นอกจากใช้ผลิตน้ำตาลแล้ว อ้อยยังถูกนำมาพัฒนาเป็นส่วนประกอบในการผลิตพลาสติกทางชีวภาพด้วย เนื่องจากเป็นพืชที่มีศักยภาพในการนำมาใช้ประโยชน์ได้หลากหลาย

ไบโอพลาสติก นำมาใช้ประโยชน์ด้านไหนบ้าง?

• ด้านการแพทย์ : พลาสติกชีวภาพสามารถนำมาใช้ในการผลิตผิวหนังเทียมที่มีคุณภาพสูง เป็นทางเลือกที่ดีในการประดิษฐ์สินค้าทางการแพทย์ที่มีความปลอดภัยและย่อยสลายได้ตามธรรมชาติ เช่น สกรูแผ่นตามกระดูกซึ่งต้องฝังอยู่ในร่างกาย
• ด้านบรรจุภัณฑ์ : พลาสติกชีวภาพเหมาะสำหรับการใช้ในบรรจุภัณฑ์ต่าง ๆ เช่น ขวดน้ำ ถ้วยโยเกิร์ต หรือแม้กระทั่งถุงขยะและแรปห่ออาหาร ซึ่งสามารถย่อยสลายได้อย่างรวดเร็วและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
• ด้านการเกษตร : การใช้พลาสติกชีวภาพในการคลุมดินหรือในการผลิตถุงเพาะชำช่วยให้การเกษตรเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อมมากขึ้น เพราะสามารถย่อยสลายได้และไม่ทำให้สภาพแวดล้อมเสียหาย
• ด้านเครื่องใช้ไฟฟ้า : พลาสติกชีวภาพมีความหลากหลายในการนำมาใช้ในเครื่องใช้ไฟฟ้า เช่น เคสมือถือ ลำโพง หรือคีย์บอร์ด เป็นต้น โดยมีประสิทธิภาพและเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม
• ด้านเส้นใยสังเคราะห์ : การผลิตสินค้าอุตสาหกรรมอาจใช้เส้นใยสังเคราะห์จากพลาสติกชีวภาพ เช่น ถุงชา ผ้าอ้อมเด็ก หรือเครื่องกรองกาแฟ ที่มีคุณภาพดีและมีความมั่นใจในเรื่องความปลอดภัย

สรุป

ไบโอพลาสติก เป็นทางเลือกใหม่ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม สามารถย่อยสลายได้ตามธรรมชาติด้วยจุลินทรีย์และปัจจัยทางชีวภาพ ลดปัญหาขยะพลาสติกที่ตกค้างและสะสมในธรรมชาติ แม้จะมีข้อจำกัดบางประการ แต่ไบโอพลาสติกก็ถือเป็นความก้าวหน้าสำคัญในการพัฒนาวัสดุที่ยั่งยืนและเป็นมิตรกับโลก ควรส่งเสริมการวิจัยและนำมาใช้อย่างกว้างขวางเพื่ออนาคตที่ดีกว่า

กิตติวงษ์ จันทุม

กิตติวงษ์ จันทุม เป็นวิศวกรที่มีประสบการณ์ยาวนานกว่า 15 ปีในอุตสาหกรรมสอบเทียบเครื่องมือวัด เขาเป็นผู้เชี่ยวชาญในการสอบเทียบอุปกรณ์วัดต่างๆ เช่น เครื่องวัดอุณหภูมิ เครื่องวัดแรงดัน เครื่องวัดระดับเสียง และอื่นๆ กิตติวงษ์ได้รับใบอนุญาตจากหน่วยงานกำกับดูแลเพื่อรับรองความสามารถในการสอบเทียบตามมาตรฐานสากล